آیین دادرسی کیفریآیین دادرس کیفری، به مجموعه قواعد و مقرراتی گفته می‌شود که برای کشف جرم، تعقیب متهم، تحقیقات مقدماتی، میانجی‌گری، صلح میان طرفین، نحوه رسیدگی، صدور رأی، راه‌های اعتراض به آرا، سازمان قضاوتی، اجرای آرای قضایی، تعیین وظایف و اختیارات مقامات قضایی و ضابطان دادگستری و رعایت حقوق متهم، بزه‌دیده و جامعه وضع شده‌است. ۱ - مقدمهایجاد امنیت و آرامش در جامعه از طریق به کیفر رسانیدن بزهکاران یا اِعمال تدابیر تأمینی و تربیتی دربارۀ آنان، برعهدۀ قدرت عمومی که از آن به دولت تعبیر می‌شود نهاده شده است. مجموع قواعد و مقرراتی که در طول رسیدگی کیفری، به معنای گستردۀ آن، باید رعایت گردد موضوع یکی از شاخه‌های علوم جنایی است که آئین دادرسی کیفری نامیده می‌شود. ۲ - تعریف«آئین دادرسی کیفری مجموعۀ اصول و مقرراتی است که برای کشف و تحقیق جرایم، تعقیب مجرمان، نحوه رسیدگی و صدور رآی و تجدید نظر و اجرای احکام و تعیین وظایف و اختیارات مقامات قضایی وضع شده است». (مفاد ماده۱) [۱]
قانون آئین دادرسی عمومی و انقلاب در امور کیفری، ماده ۱.
۳ - اهداف۱) حفظ و صیانت از مصالح جامعه: همه اندیشمندان و صاحب‌نظران برای تکامل جامعه مدنی چهار پایۀ امنیت، فرهنگ، بهداشت و عدالت را لازم دانسته‌اند. عدالت که عالی‌ترین هدف زندگانی است، نیازمند ضوابط درست دادرسی می‌باشد. جرم، حقوقِ جامعه را تضییع می‌کند و ضوابطی که در آیین دادرسی مقرر شده است می‌تواند هدف یاد شده یعنی صیانت از جامعه را تامین کند. ۲) رعایت حقوق متهم و متضرر از جُرم: کسی که در معرض اتهام قرار می‌گیرد باید بتواند آزادانه از خود دفاع کند. هم‌چنین برای متضرر از جرم هم باید شرایط رسیدن به حقوق از دست رفته باشد. و آیین دادرسی کیفری رسالت تامین حقوق هر دو دسته را به عهده دارد. ۳) تفکیک اتهامات صحیح از تعقیبات سقیم و ناروا. ۴) پیش‌گیری از اشتباهات قضایی. ۴ - رابطه با حقوق جزاءآیین دادرسی کیفری از جلمه حقوق شکلی و حقوق جزا، از قبیل حقوق ماهوی است. بین این دو رابطۀ مستقیم وجود دارد و می‌توان گفت که حقوق جزاء بدون آیین دادرسی کیفری قابل اِعمال و اجرا نیست و در حقیقت لازم و ملزوم یکدیگرند. ۵ - متفاوت بودن با آیین دادرسی مدنی۱) هدف اولی، حل و فصل دعاوی و اختلافات مدنی است. امّا هدف دومی، حفظ جامعه و رعایت حقوق متهم و متضرر از جرم است. ۲) دعاوی مدنی با منافع خصوصی، انجام تعهدات و اختلافات مالی مربوط است. امّا دومی با جان و مال و حیثیت افراد و امنیت جامعه ارتباط مستقیم دارد. ۳) در دعاوی مدنی فقط به دلائل و مدارک ابرازی توجه می‌شود و شخصیت و سوابق اصحاب دعوا مطرح نیست. امّا در دومی، شخصیت متهم نیز همیشه مورد توجه قرار می‌گیرد. ۶ - تفاوت قانون آیین دادرسی کیفری با قانون آئین دادرسی مدنی۱) از حیث گذشت نمودن و انصراف دادن از دعوا. ۲) از نظر اقامه دعوا. ۳) از نظر هزینه دادرسی. ۴) مرور زمان. ۵) اجرای احکام. ۶) دخالت ضابطین، مدیر دفتر و وکیل. ۷) صدور رای غیابی. ۸) مهلت واخواهی. ۹) اعتراض دادستان و رئیس دادگستری. ۷ - پانویس
[۱] آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ چهارم، ج۱، ۱۳۷۰، ص۳۶-۲۳. [۲] آشوری، محمد، آئین دادرسی کیفری، تهران، سمت، چاپ هشتم، ج۱، ۱۳۸۳، ص ۲۵-۱۰. [۳] زراعت، عباس، آئین دادرسی کیفری، تهران، فکرسازان، چاپ دوم، ۱۳۸۳، ج۱، ص۴۰-۳۶. ۸ - منبع• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «آیین دادرسی کیفری»، تاریخ بازیابی:۱۳۹۹/۱۱/۲۰. رده‌های این صفحه : آیین دادرسی کیفری | قواعد و مقررات حقوقی
|